Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΗς ΕΛΙΑΣ - ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ
ΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΜΑΡΙΑ ΨΙΛΑΚΗ – ΗΛΙΑΣ ΚΑΣΤΑΝΑΣ
Ο πολιτισμός της ελιάς
ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ
Σελίδες: 416, συνταγές 345, σκληρό εξώφυλλο.
ISBN: 960-7448-43-Χ
Ένα βιβλίο με συμβουλές για τη σωστή χρήση, ειδικές πληροφορίες για να μάθομε ποιο είναι το καλό ελαιόλαδο κι ακόμη 345 συνταγές με βάση το λάδι της ελιάς, βγαλμένες ή εμπνευσμένες από τη διατροφική μας παράδοση.
Ένα βιβλίο αφιερωμένο στην ελιά και το λάδι της! Μια ιστορική διαδρομή, ένα λατρευτικό πλαίσιο που μας έρχεται από τα βάθη του χρόνου κι ένα πολύτιμο υγρό που πότε μετουσιώνεται σε φως λυχναριού και πότε γίνεται ιερή επάλειψη για τα αγάλματα των θεών. Οι συγγραφείς φρόντισαν να καλύψουν σφαιρικά το θέμα της ελιάς και του λαδιού της προσφέροντας στο κοινό μια τεκμηριωμένη μελέτη αλλά και ένα χρηστικό εγχειρίδιο μέσα στο οποίο θα βρει όλες τις πληροφορίες που του χρειάζονται προκειμένου να χρησιμοποιήσει σωστά το «υγρό χρυσάφι» της ελληνικής γης.
Ελλάς και ελιά. Σχέση προαιώνια, ανεξίτηλη, ερωτική! Ας σκεφτούμε τι θα ήταν αυτό που άλλοι λένε σήμερα «μεσογειακή διατροφή» αν έλειπε το ελαιόλαδο. Πολύτιμο εφόδιο για τον Έλληνα, όσο πολύτιμη είναι και η υγεία μας. Ας το εκτιμήσομε διαβάζοντας στο ειδικό κεφάλαιο τα πορίσματα των πιο σύγχρονων ιατρικών ερευνών. Έτσι γιατί ελαιόλαδο σημαίνει υγεία. Και πολιτισμός!
ΕΓΡΑΨΑΝ ΓΙ’ ΑΥΤΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
Ξεσηκώνει τη θύμηση
«Το βιβλίο αυτό είναι στέρεος εκπρόσωπος κάθε πλευράς μελέτης της ελιάς και του λαδιού… Όλα τα κεφάλαια είναι νοικοκυρεμένα, κατά τα εξαντλητικά σχεδόν θέματά τους… Ξεσηκώνει τη θύμηση».
+ Δημ. Λουκάτος, καθηγητής Πανεπιστημίου
πρόεδρος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας
Η Βίβλος του Ελαιολάδου
«Η στήλη απέκτησε το δικό της θησαυρό… «Το Ελαιόλαδο… Ο πολιτισμός της ελιάς». Κι έχει η Βίβλος του Ελαιολάδου εξώφυλλο σκούρο λαδί, με τις αρχαίες παραστάσεις, τον κότινο της νίκης στο ρόι με το λάδι να συνυπάρχουν με την παραδοσιακή ταραμοσαλάτα που για να πετύχει πρέπει να ρίχνεις το λάδι σαν ερωτευμένος…
Ένα βιβλίο που όταν το πιάσεις στα χέρια σου, όχι μόνο δύσκολα το αφήνεις αλλά ολοένα επιστρέφεις σ’ αυτό για να κάνεις πράξη μια από τις δοκιμασμένες από το χρόνο και το κλίμα μας ελληνικές συνταγές…»
Ελένη Μπίστικα, εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»
Θα δείτε τον ήλιο της Μεσογείου να χύνεται στο πιάτο σας
«…Διαβάζοντας το βιβλίο θα δείτε τον ήλιο της Μεσογείου να χύνεται στο πιάτο σας σε τέτοιο βαθμό που ο συντάκτης αυτού του κειμένου ένιωθε σαν να μαύριζε στον ήλιο όσο κοίταζε τις φωτογραφίες… Μαθαίνομε ότι το λάδι της ελιάς ήταν από την αρχαιότητα θείο ελιξίριο, προσφορά στους θεούς, γαστρονομική απόλαυση, ιαματική πανάκεια, η αιώνια ουσία με τις χίλιες αρετές».
Γκαστόν Καρέ, «Letzebuerger Journal», Λουξεμβούργο.
Βιβλίο που αναδεικνύει τη διαχρονικότητα του πολιτισμού μας
«…Είναι ταυτόχρονα μια εκτεταμένη μελέτη που γίνεται για πρώτη φορά και ένα εργαλείο που μας βοηθά όχι μόνο να αγαπήσομε περισσότερο αλλά και να μάθομε τα μικρά μυστικά του ελαιολάδου. Βιβλίο που αναδεικνύει τη διαχρονικότητα του πολιτισμού μας…»
Λ. Παπαδόπουλος
Βοηθάτε…
«…Ως Υπουργός Γεωργίας οφείλω, εκτός από τις ευχαριστίες μου, να σας συγχαρώ γιατί, με την πραγματικά επίπονη και αναλυτική αυτή εργασία, βοηθάτε πραγματικά τις προσπάθειες για την προώθηση αυτού του τόσο σημαντικού για τη χώρα μας προϊόντος».
Γ. Ανωμερίτης, υπουργός Γεωργίας
Θριαμβεύουν η γνώση, η επιτόπια έρευνα,
η αξιοποίηση της προφορικής παράδοσης
«…Έργο που προκαλεί θαυμασμό για την πληρότητά του. Και στην εργασία αυτή θριαμβεύουν η γνώση, η επιτόπια έρευνα, η αξιοποίηση της προφορικής παράδοσης, η καλλιτεχνική ευαισθησία, η τεχνική αρτιότητα της έκδοσης, με περιρρέουσα την ατμόσφαιρα της βιωματικής γνώσης».
Γ. Αικατερινίδης, Δ/ντής Ερευνών Κέντρου Λαογραφίας Ακαδημίας Αθηνών
Θέλω να αφήσω το μέγιστο της απόλαυσης στον αναγνώστη
«…Είναι μια καλαίσθητη έκδοση με πλήθος αρετών στις οποίες θα αναφερθώ σύντομα. Θέλω να αφήσω το μέγιστο της απόλαυσης στον αναγνώστη που θα το πάρει στα χέρια του».
Ελευθ. Γιακουμάκη, Δ/ντρια Ιστορ. Λεξικού Ακαδημίας Αθηνών
Εμβαθύνει την έρευνα στη σχέση των Ελλήνων με το πολύτιμο δέντρο
«…Το βιβλίο εξετάζει σφαιρικά το θέμα του, παρέχει πλήθος στοιχείων από γνωστές και άγνωστες πηγές, εμβαθύνει την έρευνα στη σχέση των Ελλήνων με το πολύτιμο δέντρο και τα προϊόντα του».
Ηρακλής Ανδύρας, εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ»
Εντυπωσιακά πλήρες…
«…Το βιβλίο είναι εντυπωσιακά πλήρες, μια συμπυκνωμένη πηγή πληροφοριών η οποία καλύπτει πλήρως ό,τι έχει σχέση με το λάδι».
Νταϊάνα Κόχυλα, εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ»
Άριστο!..
«…Με το βιβλίο αυτό έχομε πλέον συγκεντρωμένο ό,τι έχει σχέση με το λάδι κατά τρόπον ιδανικό. Άριστο!.. Σας ευχαριστούμε για την προσφορά!»
Σταμάτης Αποστολάκης, εφημερίδα «ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ»
Το κρητικό μεράκι σ’ όλο του το μεγαλείο
«…Ένα… γευστικότατο εγκυκλοπαιδικό βιβλίο για την πιο πιστή συντροφιά αιώνων στη χώρα μας, την ελιά… Το κρητικό μεράκι σ’ όλο του το μεγαλείο».
Γιώργος Βιδάλης, εφημ. «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ»
Ένα βιβλίο - σταθμός
«…Είναι ένα βιβλίο - σταθμός. Πολύ περισσότερο που ξέρομε επιτέλους τι ελιές και τι λάδι υπάρχει και πόσες γευστικές εκπλήξεις μπορούμε να χαρούμε ακολουθώντας το συνταγολόγιο».
Μάριος Κάλφογλου, εφημερίδα «ΕΠΕΝΔΥΤΗΣ»
Για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία
«…Για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία υπάρχει ένα βιβλίο μέσα στο οποίο μπορεί να βρει κανείς όλες τις πληροφορίες για το πολύτιμο δώρο της ελληνικής φύσης».
Εύα Καραμανώλη, εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»
Η διαχρονικότητα
«…Ένα βιβλίο αφιερωμένο στη διαχρονικότητα της ελιάς και του λαδιού που επούλωσε πολεμικά τραύματα ημιθέων και ηρώων και φώτισε το καντήλι της Παναγιάς…»
Βάνα Καρατόλου, εφημερίδα «ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΣ ΤΥΠΟΣ»
Θησαυρός και κόσμημα για την ελληνική βιβλιογραφία
«…Πολύτιμο βιβλίο που αποτελεί θησαυρό και κόσμημα για την ελληνική βιβλιογραφία και έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό».
Μάνια Ζούση, εφημερίδα «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ»
Ευτύχημα!
«…Εκτεταμένη μελέτη που γίνεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα… Είναι ευτύχημα που η ελληνική βιβλιογραφία εμπλουτίζεται με ένα τόσο τεκμηριωμένο και πλήρες έργο».
Μαρίνα Σχίζα, εφημ. «ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ» Κύπρου
Υψηλής στάθμης
«…Η ελιά και το λάδι βρήκαν τον «μάστορα» ή μάλλον τους «μάστορές» τους… Σ’ ένα σύγγραμμα τέτοιας στάθμης ο κριτικός δεν μπορεί να παραμείνει φειδωλός σε σχόλια».
Ν. Ε. Μαρκάκης, εφημερίδα «ΠΑΤΡΙΣ»
Θαυμάσιο αποτέλεσμα!
«…Θαυμάσιο αποτέλεσμα! Προσφορά στον Έλληνα παραγωγό και καταναλωτή… Βιβλίο πολύ χρηστικό και προσιτό σε όλα τα επίπεδα των αναγνωστών».
Μιχ. Τρούλης, Πρόεδρος Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Ρεθύμνου
Βιβλίο – ντοκουμέντο
«…Βιβλίο – ντοκουμέντο που καλύπτει σφαιρικά το θέμα της ελιάς και του λαδιού, του πολιτισμού και της διατροφής».
Σύλβια Καραγιάννη, εφημ. «Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ» Κύπρου
Συνταγές που μας ανοίγουν την όρεξη!
«…Οι συγγραφείς κατάφεραν ύστερα από πολύχρονη έρευνα να καταγράψουν ο,τιδήποτε συνέδεε την ελιά και το λάδι με τον ελληνικό πολιτισμό… Και μαζί, οι συνταγές που μας ανοίγουν την όρεξη!»
Νίκος Γρυλάκης, εφημερίδα «ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ»
Το λάδι είναι φάρμακο
ΝΙΚΟΣ ΨΙΛΑΚΗΣ: ΜΕΛΕΤΗ, ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΓΝΩΣΗ…
Εάν μπορούσε κανείς να περιγράψει την δουλειά του Νίκου Ψιλάκη, θα μπορούσε να δημιουργήσει μια καινούργια λέξη: παραδοσιολόγος. Για όσους γνωρίζουν την δουλειά του, το βιβλίο του αυτό ήταν το επόμενο λογικό βήμα. Αυτή τη φορά καταπιάνεται με το τεράστιο θέμα του ελαιολάδου.
Ο κ. Ψιλάκης έχει γράψει πάνω από 15 βιβλία για πολλά και διάφορα θέματα, ξεκινώντας από την έρευνα που έκανε πριν από 15 χρόνια, περίπου, για τα κρητικά μοναστήρια. Είναι γνωστός στην Κρήτη από την εκπομπή του στο Ράδιο Κρήτη, που ασχολείται με διάφορα κοινωνικά θέματα και έγινε γνωστός στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο μετά την έκδοση του προηγούμενου βιβλίου του για την κρητική διατροφή. Σε αυτό το βιβλίο, με την βοήθεια της γυναίκας του Μαρίας, κατάφερε το ακατόρθωτο: να ταξινομήσει δηλαδή όλο τον πλούτο της κρητικής κουζίνας. Κάτι παρόμοιο και εξίσου ολοκληρωμένο έχει κάνει και στο καινούργιο του έργο για το λάδι. Σ’ αυτό, όπως και στο προηγούμενο, συμμετέχει και η κ. Ψιλάκη, κυρίως στον τομέα των συνταγών.
Λέει ότι ξεκίνησε να ασχολείται με θέματα της διατροφής κάπως τυχαία. Όταν γυρνούσε τα μοναστήρια, γύρω το 1985, κατέγραψε ό,τι άκουγε από τους μοναχούς. «Είχα την τύχη να γνωρίσω τους τελευταίους ερημίτες της Νότιας Κρήτης. Κουβεντιάζοντας για την ιστορία των μοναστηριών, συζητούσαμε παράλληλα για το τι έτρωγαν, πώς ζούσαν, κ.λπ. Συγκέντρωσα έναν τεράστιο όγκο χωρίς να το καταλάβω».
Όπως εξηγεί, το κίνητρο για να ασχοληθεί με το θέμα λάδι ήταν η «μεγάλη ενασχόληση γύρω από την διατροφή» τα τελευταία χρόνια. Ίσως βοήθησε και το γεγονός ότι η Κρήτη έχει βρεθεί στο επίκεντρο της μεσογειακής διατροφής και ότι το λάδι που παράγει το ευλογημένο αυτό νησί είναι από τα καλύτερα ολόκληρης της Μεσογείου.
Το βιβλίο του Νίκου και της Μαρίας Ψιλάκη είναι εντυπωσιακά πλήρες, μια συμπυκνωμένη πηγή πληροφοριών, η οποία καλύπτει πλήρως ό,τι έχει σχέση με το λάδι. Πάνω από το μισό βιβλίο αφορά ιστορικά, λαογραφικά και θρησκευτικά θέματα, ξεκινώντας από τη θέση που κατέχουν η ελιά και ο καρπός της στην παραδοσιακή αλλά και τη σύγχρονη λογοτεχνία. Φυσικά δεν λείπουν και στοιχεία για τις ιατρικές χρήσεις του λαδιού. Οι περισσότερες συνταγές είναι κρητικές, αλλά υπάρχουν και αρκετές από την υπόλοιπη Ελλάδα.
Αυτό όμως που, ίσως περισσότερο απ’ όλα, κεντρίζει τον ενδιαφέρον του αναγνώστη είναι αυτό που συγκινεί και τον ίδιο τον συγγραφέα. «Με ενδιέφερε ο ελληνικός βίος», λέει ο κ. Ψιλάκης.
«Όσον αφορά τα πολύ βασικά προϊόντα, όπως το λάδι, το κρασί, το σιτάρι, δεν έχουν γίνει σημαντικές έρευνες στην Ελλάδα. Με εντυπωσιάζει η σχέση των Ελλήνων με το ελαιόλαδο. Από τη στιγμή που γεννιέται ο Έλληνας μέχρι τη στιγμή που θα πεθάνει, η ζωή του είναι συνδεδεμένη με το λάδι. Στην Κύπρο, το πρώτο νερό που δίνουν σε νεογέννητο είναι μια σταγόνα πάνω σε φύλλο ελιάς. Όταν πεθαίνουμε, το τελευταίο πράγμα που ρίχνουν στον τάφο είναι λάδι στο σχήμα του Σταυρού. Στην Κρήτη, ρίχνουν και μια σακούλα με ελιές στον τάφο».
Είναι φανερό ότι το θέμα της ελιάς και του λαδιού είναι ανεξάντλητο. Ο κ. Ψιλάκης με την χαρακτηριστική του επιμέλεια, το πάθος του για οτιδήποτε αφορά την παράδοση του τόπου του, έχει καταφέρει για άλλη μια φορά να γράψει ένα βιβλίο αξιόλογο που σίγουρα θα βρεθεί σε πολλές βιβλιοθήκες.
Αποσπάσματα από το καινούργιο βιβλίο των Ν. και Μ. Ψιλάκη, «Το Ελαιόλαδο - Ιστορία, Λαογραφία, Μυθολογία, Υγεία, Διατροφή».
Για τα αρωματισμένα λάδια:
Μπορούμε να τα παρασκευάσουμε χρησιμοποιώντας κυρίως αρωματικά φυτά, φρέσκα ή αποξηραμένα, μπαχαρικά, σκόρδο, καυτερή πιπεριά, φλούδες εσπεριδοειδών. Τα υλικά αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνα τους ή σε συνδυασμούς.
Το ελαιόλαδο που θα χρησιμοποιήσουμε πρέπει να είναι πολύ καλής ποιότητας και χαμηλής οξύτητας.
Τα μπουκάλια με το ελαιόλαδο δεν πρέπει να μένουν εκτεθειμένα στον ήλιο, αλλά να φυλάσσονται σε σκοτεινό και δροσερό σημείο.
Το αρωματισμένο λάδι μπορεί να αποτελέσει ένα ωραιότατο προδόρπισμα σερβιρισμένο σε μπουκίτσες παξιμάδι ή μικρά ψωμάκια, αλλά μπορεί επίσης να αρτύσει σαλάτες, βραστά λαχανικά, ψητά κρέατα ή ψάρι, ρύζι, πατάτες, ζυμαρικά, αλλά και να αποτελέσει βασικό συστατικό στην παρασκευή κάποιας σαλάτας.
Αν θέλουμε να αρωματίσουμε ελαιόλαδο γρήγορα και να έχουμε και δυνατό άρωμα, μπορούμε να ζεστάνουμε τα αρωματικά σε ένα μέρος του ελαιολάδου, στην συνέχεια να τα φιλτράρουμε σε καθαρό πανί ενώ είναι ακόμα ζεστό και να ανακατέψουμε το υπόλοιπο ελαιόλαδο.
Διάφορες παροιμίες για την ελιά και το λάδι:
«Αν δε σφίξεις την ελιά, δε βγάνει το λάδι» (Νάξος. Για να αποδώσει η δουλειά, θέλει συνέχεια και ένταση).
«Αμπέλι από δικού σου κι ελιές από κυρού σου» (Κρήτη. Τα αμπέλια μεγαλώνουν γρήγορα και καρποφορούν, αλλά για να βγάλει κανείς εισόδημα από τις ελιές πρέπει να τις κληρονομήσει από τους γονείς του).
«Απού ’χει γιο, έχει κρασί κι απού ’χει κόρη, λάδι» (Κρήτη. Η κόρη θέλει έξοδα για να την αποκατάστασή της, ενώ ο γιος... μόνο το κρασί του γάμου).
«Λαδερές κουβέντες θέλω» (Κρήτη. Να συζητήσουμε σοβαρά).
«Τσ’ ελιάς το φύλλο ’ναι» (Κεφαλονιά. Λέγεται για άνθρωπο πονηρό, έξυπνο, επιτήδειο, ψεύτη, ανυπάκουο, κ.λπ.).
«Στην παντρειά και στο ταξίδι μήτε λάδι μήτε ξίδι» (Χίος. Σε δύσκολες αποφάσεις είναι δύσκολες και οι συμβουλές «μην προτρέπεις άλλον προς γάμον ή ταξίδι, διότι η εξέλιξις είναι αβέβαιος»).
Νταϊάνα Κόχυλα, εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ»
